Chào bạn, bạn đã bao giờ nghe đến cụm từ “các nước đang phát triển” trên báo chí, tivi hay trong các cuộc trò chuyện về kinh tế, xã hội chưa? Chắc chắn rồi đúng không? Nhưng bạn có thực sự “hiểu rõ” “các nước đang phát triển có đặc điểm gì?” không? Nghe thì có vẻ quen thuộc, nhưng thực tế, “khái niệm” này lại chứa đựng rất nhiều “khía cạnh” và “vấn đề” “thú vị” đấy!
Trong bài viết này, mình sẽ cùng bạn “khám phá” “tận tường” về “thế giới” của “các nước đang phát triển”. Chúng ta sẽ cùng nhau “phân tích” những “đặc điểm” “nổi bật”, “dấu hiệu nhận biết”, và cả những “thách thức” mà các quốc gia này đang phải đối mặt. Mình sẽ cố gắng giải thích mọi thứ một cách “dễ hiểu” và “gần gũi” nhất, giống như đang “tâm sự” với một người bạn, để bạn có thể “nắm bắt” kiến thức một cách “nhẹ nhàng” và “thú vị” nhất. Chúng ta cùng nhau bắt đầu hành trình khám phá nhé!
“Định nghĩa” Các nước đang phát triển – “Vạch ranh giới”
Để bắt đầu, chúng ta hãy cùng nhau “làm rõ” khái niệm “các nước đang phát triển” nhé. Thực tế, “không có” một “định nghĩa” “chính thức” và “duy nhất” được “công nhận” “rộng rãi” trên toàn cầu về “nước đang phát triển”. Tuy nhiên, có một số “tiêu chí” và “dấu hiệu” “chung” thường được sử dụng để “phân biệt” “nước đang phát triển” với “nước phát triển”.
“Nước đang phát triển” là “gì”? – “Khái niệm” chung
“Nước đang phát triển” (Developing Countries), còn được gọi là “nước kém phát triển”, “nước có thu nhập thấp và trung bình”, hay “nước thế giới thứ ba” (mặc dù thuật ngữ này ngày càng ít được sử dụng), là những quốc gia có “mức độ phát triển kinh tế” “thấp hơn” so với “các nước phát triển”. Sự “phát triển” ở đây được hiểu theo nghĩa “rộng”, bao gồm “kinh tế”, “xã hội”, “văn hóa”, “chính trị”, và “môi trường”.
Ví dụ: Một số quốc gia thường được coi là “các nước đang phát triển” bao gồm: Việt Nam, Ấn Độ, Indonesia, Nigeria, Ai Cập, Brazil, Mexico, Nam Phi, Pakistan, Bangladesh, Philippines, Kenya, Ethiopia, Uganda, Tanzania, Senegal, Bolivia, Peru, Colombia, Venezuela, Iran, Iraq, Afghanistan, Myanmar, Campuchia, Lào, Nepal, Bhutan, Timor-Leste, Papua New Guinea, Haiti, Jamaica, Nicaragua, Guatemala, Honduras, El Salvador, Dominican Republic, Cuba, Bolivia, Ecuador, Paraguay, Uruguay, Argentina, Chile, Angola, Zambia, Zimbabwe, Mozambique, Madagascar, Malawi, Rwanda, Burundi, Somalia, Sudan, Syria, Yemen, Palestine, Libya, Tunisia, Algeria, Morocco, Jordan, Lebanon, Oman, Kuwait, Qatar, UAE, Saudi Arabia, Kazakhstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Azerbaijan, Armenia, Georgia, Belarus, Ukraine, Moldova, Albania, Bosnia và Herzegovina, Serbia, Montenegro, North Macedonia, Bulgaria, Romania, Hungary, Poland, Slovakia, Czech Republic, Croatia, Slovenia, Lithuania, Latvia, Estonia, Cyprus, Malta, Greece, Portugal, Spain, Ireland, Iceland, Finland, Norway, Sweden, Denmark, Netherlands, Belgium, Luxembourg, Switzerland, Austria, Italy, Germany, France, United Kingdom, Canada, United States, Australia, New Zealand, Japan, South Korea, Singapore, Taiwan, Hong Kong, Israel, Kuwait, Qatar, UAE, Saudi Arabia, Brunei, Malaysia, Thailand, Macau, Andorra, Monaco, Liechtenstein, San Marino, Vatican City, Bahrain, Oman, Cyprus, Malta, Luxembourg, Iceland, Norway, Denmark, Sweden, Finland, Ireland, Netherlands, Belgium, Switzerland, Austria, Germany, France, United Kingdom, Canada, United States, Australia, New Zealand, Japan, South Korea, Singapore, Taiwan, Hong Kong, Israel, Kuwait, Qatar, UAE, Saudi Arabia, Brunei, Malaysia, Thailand, Macau, Andorra, Monaco, Liechtenstein, San Marino, Vatican City, Bahrain, Oman. (Danh sách này chỉ mang tính chất “tham khảo” và có thể “thay đổi” tùy theo “nguồn” và “thời điểm”).
“Tiêu chí” phân biệt – “Dấu hiệu nhận biết”
Mặc dù không có định nghĩa chính thức, nhưng có một số “tiêu chí” “quan trọng” thường được sử dụng để “nhận diện” “các nước đang phát triển”. Chúng ta hãy cùng nhau “điểm qua” những “tiêu chí” “nổi bật” nhất nhé.
- Thu nhập bình quân đầu người (GDP per capita) thấp: Đây là “tiêu chí” “quan trọng nhất” và “thường được sử dụng nhất”. Các nước đang phát triển thường có “thu nhập bình quân đầu người” “thấp hơn” “đáng kể” so với các nước phát triển. Các tổ chức quốc tế như “Ngân hàng Thế giới (World Bank)” thường sử dụng “mức thu nhập bình quân đầu người” để “phân loại” các quốc gia theo “mức độ phát triển”.
Ví dụ: Theo “Ngân hàng Thế giới”, các nước được phân loại là “nước có thu nhập thấp” (Low-income countries) có “GNI bình quân đầu người” (Gross National Income per capita) “dưới” “1.135 đô la Mỹ” (năm 2023). Các nước “có thu nhập trung bình thấp” (Lower-middle-income countries) có “GNI bình quân đầu người” từ “1.136 đô la Mỹ” đến “4.465 đô la Mỹ”. Các nước “có thu nhập trung bình cao” (Upper-middle-income countries) có “GNI bình quân đầu người” từ “4.466 đô la Mỹ” đến “13.845 đô la Mỹ”. Các nước “có thu nhập cao” (High-income countries) có “GNI bình quân đầu người” “trên” “13.845 đô la Mỹ”. “Hầu hết” “các nước đang phát triển” thuộc nhóm “nước có thu nhập thấp” và “thu nhập trung bình”. - Cơ cấu kinh tế “lệch” về “nông nghiệp” và “khai khoáng”: “Cơ cấu kinh tế” của các nước đang phát triển thường “phụ thuộc” “nhiều” vào “khu vực nông nghiệp” và “khai khoáng”. Tỷ trọng khu vực “nông nghiệp” và “khai khoáng” trong GDP và lao động “lớn”, trong khi tỷ trọng khu vực “công nghiệp chế biến, chế tạo” và “dịch vụ hiện đại” “nhỏ”. Xuất khẩu chủ yếu là “nguyên liệu thô” và “nông sản”, “giá trị gia tăng thấp”.
Ví dụ: Ở nhiều nước “Châu Phi” và “Nam Á”, “nông nghiệp” vẫn là ngành kinh tế “chủ đạo”, “chiếm tỷ trọng lớn” trong GDP và “tạo việc làm” cho phần lớn dân số. Xuất khẩu chủ yếu là “khoáng sản”, “dầu mỏ”, “nông sản” (cà phê, ca cao, bông…). “Công nghiệp chế biến, chế tạo” và “dịch vụ hiện đại” còn “kém phát triển”. - Tỷ lệ nghèo đói và bất bình đẳng cao: Các nước đang phát triển thường phải đối mặt với tình trạng “nghèo đói” “lan rộng” và “bất bình đẳng thu nhập” “cao”. “Tỷ lệ người nghèo” (sống dưới mức nghèo khổ quốc gia hoặc quốc tế) “cao”, “phân hóa giàu nghèo” “lớn”, “thiếu cơ hội” “tiếp cận” các “dịch vụ cơ bản” (giáo dục, y tế, nước sạch, vệ sinh…).
Ví dụ: Ở nhiều nước “Châu Phi cận Sahara”, “tỷ lệ nghèo đói” vẫn ở mức “cao”, “hàng triệu người” sống trong tình trạng “thiếu đói” và “cực nghèo”. “Bất bình đẳng thu nhập” cũng là một vấn đề “nhức nhối”, “khoảng cách” giữa “người giàu” và “người nghèo” ngày càng “gia tăng”. - Chỉ số phát triển con người (HDI) thấp: “Chỉ số phát triển con người (HDI)” là một “chỉ số tổng hợp” đo lường “mức độ phát triển” của một quốc gia trên “ba khía cạnh” chính: “sức khỏe”, “giáo dục”, và “thu nhập”. Các nước đang phát triển thường có “chỉ số HDI” “thấp hơn” so với các nước phát triển, phản ánh “chất lượng cuộc sống” “chưa cao” và “cơ hội phát triển con người” còn “hạn chế”.
Ví dụ: Theo “Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP)”, các nước có “HDI” “thấp” (Low Human Development) thường là các nước “kém phát triển nhất”, với “tuổi thọ trung bình thấp”, “tỷ lệ biết chữ thấp”, và “thu nhập bình quân đầu người thấp”. Các nước có “HDI” “cao” (Very High Human Development) thường là các nước “phát triển nhất”, với “tuổi thọ trung bình cao”, “trình độ giáo dục cao”, và “thu nhập bình quân đầu người cao”. - Cơ sở hạ tầng “kém phát triển”: “Cơ sở hạ tầng” ở các nước đang phát triển thường “thiếu thốn” và “kém chất lượng”, bao gồm “giao thông vận tải”, “năng lượng”, “viễn thông”, “cấp thoát nước”, “vệ sinh môi trường”, “y tế”, “giáo dục”, “nghiên cứu khoa học”… “Hạ tầng kém phát triển” là một “rào cản” “lớn” đối với “tăng trưởng kinh tế” và “nâng cao chất lượng cuộc sống”.
Ví dụ: Ở nhiều vùng “nông thôn” và “vùng sâu vùng xa” ở các nước đang phát triển, “đường xá” “gập ghềnh”, “điện lưới” “chưa phủ khắp”, “internet” “chưa phổ biến”, “trường học” và “bệnh viện” “thiếu thốn”. “Hạ tầng giao thông kém” gây “khó khăn” cho “vận chuyển hàng hóa” và “đi lại”. “Thiếu điện” “ảnh hưởng” đến “sản xuất” và “sinh hoạt”. “Thiếu internet” “hạn chế” “tiếp cận thông tin” và “giáo dục”. - Thể chế “yếu kém” và “tham nhũng”: “Thể chế chính trị” và “kinh tế” ở nhiều nước đang phát triển còn “non trẻ” và “yếu kém”, “thiếu” “minh bạch”, “công bằng”, “hiệu quả”. “Tham nhũng” “lan rộng”, “làm suy yếu” “nhà nước pháp quyền”, “gây mất lòng tin”, “cản trở” “đầu tư” và “phát triển kinh tế”. “Quản trị nhà nước” “kém hiệu quả”, “thiếu năng lực” “thực thi chính sách” và “cung cấp dịch vụ công”.
Ví dụ: Ở một số nước đang phát triển, “luật pháp” “chưa hoàn thiện” và “thiếu nghiêm minh”, “thiếu” “cơ chế” “kiểm soát quyền lực” và “chống tham nhũng”. “Bộ máy hành chính” “cồng kềnh”, “quan liêu”, “thiếu hiệu quả”. “Tham nhũng” “xảy ra” ở nhiều cấp độ, “gây thất thoát” “ngân sách nhà nước”, “làm méo mó” “môi trường kinh doanh”, và “gây bất bình” trong “xã hội”. - Dân số tăng nhanh và cơ cấu dân số trẻ: Các nước đang phát triển thường có “tốc độ tăng dân số” “cao hơn” so với các nước phát triển, “gây áp lực” lên “tài nguyên”, “môi trường”, “hạ tầng”, “việc làm”, và “các dịch vụ xã hội”. “Cơ cấu dân số” “trẻ”, “tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao”, nhưng “chất lượng lao động” còn “hạn chế”, “thiếu kỹ năng” và “kinh nghiệm”.
Ví dụ: Ở nhiều nước “Châu Phi”, “tỷ lệ sinh” vẫn “cao”, “dân số tăng nhanh”, “gây khó khăn” trong việc “cung cấp” “giáo dục”, “y tế”, “nhà ở”, và “việc làm” cho “dân số trẻ” “ngày càng tăng”. “Gánh nặng” “dân số” có thể “làm chậm” quá trình “phát triển kinh tế” và “xã hội”. - Phụ thuộc vào viện trợ nước ngoài: Nhiều nước đang phát triển “phụ thuộc” “nhiều” vào “viện trợ” từ các “nước phát triển” và các “tổ chức quốc tế” để “bù đắp” “thiếu hụt” “ngân sách”, “đầu tư phát triển”, và “giải quyết các vấn đề xã hội”. “Viện trợ” có thể “hữu ích” trong “ngắn hạn”, nhưng “sự phụ thuộc” “lâu dài” vào “viện trợ” có thể “làm suy yếu” “tính tự chủ” và “nỗ lực nội tại” của các nước đang phát triển.
Ví dụ: Một số nước “kém phát triển nhất” ở “Châu Phi” và “Châu Á” “nhận” “viện trợ” “lớn” từ các “nước giàu” và các “tổ chức quốc tế” (Liên Hợp Quốc, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế…). “Viện trợ” “giúp” các nước này “giải quyết” các vấn đề “khẩn cấp” (thiên tai, dịch bệnh, đói nghèo…), nhưng “không thể” “thay thế” “nỗ lực” “tự thân vận động” để “phát triển bền vững”.
“Thách thức” và “Cơ hội” cho các nước đang phát triển – “Vượt qua khó khăn”
“Các nước đang phát triển” đang phải đối mặt với “nhiều” “thách thức” “to lớn” trên con đường “phát triển”, nhưng đồng thời cũng có “những” “cơ hội” “để vươn lên”. Chúng ta hãy cùng nhau “điểm qua” một số “thách thức” và “cơ hội” “chính” nhé.
“Thách thức” chồng chất – “Vượt qua chông gai”
- “Bẫy thu nhập trung bình”: Nhiều nước đang phát triển “tăng trưởng nhanh” trong giai đoạn đầu, “thoát khỏi” nhóm “nước có thu nhập thấp”, nhưng sau đó “chững lại” và “khó” “vượt qua” ngưỡng “thu nhập trung bình” để “trở thành” “nước phát triển”. “Bẫy thu nhập trung bình” là một “thách thức” “lớn” đối với các nước đang phát triển, đòi hỏi phải có “đổi mới” “mô hình tăng trưởng”, “nâng cao” “năng lực cạnh tranh”, và “đầu tư” vào “giáo dục”, “công nghệ”, và “đổi mới sáng tạo”.
- “Biến đổi khí hậu” và “thiên tai”: Các nước đang phát triển thường “dễ bị tổn thương” “hơn” trước “tác động” của “biến đổi khí hậu” và “thiên tai” (bão lũ, hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng…). “Biến đổi khí hậu” “đe dọa” “sản xuất nông nghiệp”, “cơ sở hạ tầng”, “tài nguyên nước”, và “sức khỏe con người”, “gây ra” “thiệt hại kinh tế” “lớn” và “làm chậm” quá trình “phát triển”.
- “Xung đột” và “bất ổn chính trị”: Nhiều nước đang phát triển phải đối mặt với “xung đột” “nội bộ”, “xung đột khu vực”, “bất ổn chính trị”, “xã hội”, “đe dọa” “hòa bình”, “an ninh”, và “ổn định”, “cản trở” “phát triển kinh tế” và “xã hội”. “Xung đột” và “bất ổn” “gây ra” “mất mát” về “nhân mạng”, “phá hủy” “cơ sở hạ tầng”, “gián đoạn” “sản xuất” và “thương mại”, và “gây ra” “khủng hoảng nhân đạo”.
- “Đại dịch” và “khủng hoảng y tế”: Các nước đang phát triển thường “dễ bị tổn thương” “hơn” trước “đại dịch” và “khủng hoảng y tế” do “hệ thống y tế” “yếu kém”, “thiếu nguồn lực”, “vệ sinh môi trường” “kém”, và “khả năng ứng phó” “hạn chế”. “Đại dịch” “gây ra” “tổn thất” “lớn” về “nhân mạng”, “gây gián đoạn” “kinh tế” và “xã hội”, và “làm chậm” quá trình “phát triển”. “Đại dịch COVID-19” là một ví dụ “điển hình” về “tác động” “tàn phá” của “đại dịch” đối với các nước đang phát triển.
“Cơ hội” để vươn lên – “Ánh sáng cuối đường hầm”
- “Lợi thế” “dân số trẻ” và “lực lượng lao động dồi dào”: Các nước đang phát triển có “lợi thế” “dân số trẻ” và “lực lượng lao động dồi dào”, “tiềm năng” “cung cấp” “lao động giá rẻ” cho các ngành “thâm dụng lao động”, và “thị trường tiêu dùng” “mới nổi” “hấp dẫn”. “Đầu tư” vào “giáo dục”, “đào tạo nghề”, và “nâng cao kỹ năng” cho “lực lượng lao động trẻ” có thể “biến” “lợi thế” “dân số” thành “động lực” “tăng trưởng kinh tế”.
- “Tiềm năng” “tăng trưởng nhanh”: Các nước đang phát triển có “tiềm năng” “tăng trưởng kinh tế” “nhanh hơn” các nước phát triển, do “điểm xuất phát thấp”, “khả năng bắt kịp công nghệ”, “thị trường nội địa” “mới nổi”, và “cơ hội” “hội nhập kinh tế quốc tế”. “Tận dụng” “cơ hội” “toàn cầu hóa”, “thu hút đầu tư nước ngoài”, “phát triển thương mại”, và “đổi mới sáng tạo” có thể “thúc đẩy” “tăng trưởng kinh tế” “bứt phá”.
- “Xu hướng” “chuyển dịch sản xuất” và “đầu tư”: Các “doanh nghiệp” từ các “nước phát triển” đang có “xu hướng” “chuyển dịch” “sản xuất” và “đầu tư” sang các “nước đang phát triển” để “tận dụng” “chi phí lao động thấp”, “thị trường mới nổi”, và “ưu đãi đầu tư”. “Thu hút” “dòng vốn FDI” “chất lượng cao” có thể “thúc đẩy” “công nghiệp hóa”, “hiện đại hóa”, và “chuyển giao công nghệ” cho các nước đang phát triển.
- “Cơ hội” “hợp tác quốc tế”: Các nước đang phát triển có “cơ hội” “tăng cường” “hợp tác quốc tế” với các “nước phát triển”, các “tổ chức quốc tế”, và các “nước đang phát triển khác” để “chia sẻ” “kinh nghiệm”, “công nghệ”, “vốn”, và “hỗ trợ kỹ thuật”. “Hợp tác quốc tế” “giúp” các nước đang phát triển “vượt qua” “thách thức”, “tận dụng” “cơ hội”, và “phát triển bền vững”.
Kết luận: “Các nước đang phát triển – ‘Động lực’ của thế giới tương lai”
Vậy là chúng ta đã cùng nhau “khám phá” “các nước đang phát triển có đặc điểm gì?” một cách “chi tiết” và “toàn diện”. Hy vọng rằng, bài viết này đã giúp bạn “hiểu rõ hơn” về “thế giới” của “các nước đang phát triển”, “nhận diện” được những “dấu hiệu” “nổi bật”, và “cảm nhận” được những “thách thức” và “cơ hội” mà các quốc gia này đang phải đối mặt. “Các nước đang phát triển” “không phải” là một nhóm “đồng nhất”, mà “đa dạng” về “văn hóa”, “lịch sử”, “điều kiện tự nhiên”, và “trình độ phát triển”. Tuy nhiên, họ có “chung” những “đặc điểm” và “thách thức” “nhất định”, và “cùng nhau” “nỗ lực” “vươn lên” để “đạt được” “phát triển bền vững”.
“Các nước đang phát triển” “không chỉ” là “đối tượng” của “viện trợ” và “hỗ trợ”, mà còn là “động lực” “quan trọng” của “tăng trưởng kinh tế toàn cầu” và “thế giới tương lai”. Hãy “quan tâm”, “tìm hiểu”, và “hợp tác” với “các nước đang phát triển”, để “cùng nhau” “xây dựng” một “thế giới” “hòa bình”, “thịnh vượng”, và “bền vững” hơn nhé! Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại chia sẻ với mình nha!
