Chào bạn, khi mới bước chân vào thế giới đầu tư chứng khoán, chắc hẳn bạn sẽ nghe đến cụm từ “điểm thị trường chứng khoán” rất nhiều lần. Vậy điểm thị trường chứng khoán là gì? Tại sao nó lại quan trọng và được các nhà đầu tư theo dõi sát sao đến vậy? Đừng lo lắng nếu bạn vẫn còn mơ hồ về khái niệm này nhé, bài viết này sẽ “bóc tách” mọi thứ về điểm thị trường chứng khoán một cách đơn giản, dễ hiểu nhất, như thể chúng ta đang ngồi lại trò chuyện và chia sẻ kinh nghiệm với nhau. Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá ý nghĩa, cách tính toán, các loại điểm thị trường phổ biến và quan trọng nhất là cách sử dụng chúng để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt. Hãy cùng bắt đầu hành trình khám phá thú vị này nhé!
Điểm thị trường chứng khoán là gì? “Kim chỉ nam” đo sức khỏe thị trường
Để hình dung một cách trực quan nhất, bạn có thể xem điểm thị trường chứng khoán giống như một “kim chỉ nam” đo lường “sức khỏe” của toàn bộ thị trường chứng khoán. Nó không phải là một con số ngẫu nhiên, mà là kết quả của một phép tính phức tạp, tổng hợp biến động giá của một rổ các cổ phiếu đại diện cho thị trường.
- “Rổ” cổ phiếu đại diện là gì? Để tính toán điểm thị trường, người ta sẽ chọn ra một nhóm các cổ phiếu tiêu biểu, có giá trị vốn hóa lớn, thanh khoản cao và đại diện cho các ngành nghề khác nhau trên thị trường. Ví dụ, rổ cổ phiếu VN30 (dùng để tính chỉ số VN30) bao gồm 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất trên sàn HOSE.
- Cách tính điểm thị trường: Công thức tính điểm thị trường có thể khác nhau tùy theo từng loại chỉ số, nhưng về cơ bản, nó dựa trên sự biến động giá của các cổ phiếu trong rổ so với một mốc tham chiếu ban đầu. Khi giá cổ phiếu trong rổ tăng lên, điểm thị trường cũng tăng lên, và ngược lại.
- Ví dụ dễ hiểu: Hãy tưởng tượng bạn đang theo dõi sức khỏe của một người bạn. Bạn sẽ không chỉ đo huyết áp một lần mà sẽ theo dõi huyết áp, nhịp tim, cân nặng… trong một khoảng thời gian để đánh giá tổng thể tình trạng sức khỏe của người bạn đó. Điểm thị trường chứng khoán cũng tương tự, nó tổng hợp biến động giá của nhiều cổ phiếu để cho chúng ta một cái nhìn tổng quan về “sức khỏe” của thị trường chứng khoán.
Ý nghĩa “sâu xa” của điểm thị trường chứng khoán
Điểm thị trường chứng khoán không chỉ là một con số vô tri, mà nó mang trong mình rất nhiều ý nghĩa quan trọng đối với nhà đầu tư và cả nền kinh tế. Chúng ta hãy cùng nhau khám phá những ý nghĩa “sâu xa” này nhé:
Đo lường hiệu suất thị trường chứng khoán
Đây là ý nghĩa cơ bản và dễ thấy nhất của điểm thị trường chứng khoán. Điểm thị trường cho chúng ta biết thị trường chứng khoán đang diễn biến như thế nào, tăng hay giảm, mạnh hay yếu.
- Đánh giá xu hướng thị trường: Khi điểm thị trường tăng liên tục trong một khoảng thời gian, điều đó cho thấy thị trường đang trong xu hướng tăng giá (uptrend), hay còn gọi là thị trường “bò tót” (bull market). Ngược lại, khi điểm thị trường giảm liên tục, thị trường đang trong xu hướng giảm giá (downtrend), hay còn gọi là thị trường “gấu” (bear market).
- So sánh hiệu suất giữa các giai đoạn: Bằng cách so sánh điểm thị trường ở các thời điểm khác nhau, chúng ta có thể đánh giá được hiệu suất của thị trường trong từng giai đoạn, ví dụ như so sánh hiệu suất của thị trường trong năm nay so với năm ngoái, hay so sánh hiệu suất của thị trường trong tháng này so với tháng trước.
“Thước đo” tâm lý nhà đầu tư
Điểm thị trường chứng khoán còn phản ánh tâm lý chung của nhà đầu tư trên thị trường. Khi điểm thị trường tăng mạnh, điều đó cho thấy nhà đầu tư đang lạc quan về triển vọng thị trường và sẵn sàng mua vào cổ phiếu. Ngược lại, khi điểm thị trường giảm sâu, nhà đầu tư trở nên bi quan và có xu hướng bán tháo cổ phiếu.
- Đo lường mức độ hưng phấn/bi quan: Sự biến động mạnh của điểm thị trường, đặc biệt là những phiên tăng hoặc giảm điểm đột biến, thường phản ánh sự thay đổi lớn trong tâm lý nhà đầu tư, có thể do các sự kiện kinh tế, chính trị bất ngờ hoặc do hiệu ứng đám đông.
- Dự đoán xu hướng ngắn hạn: Mặc dù không thể dự đoán chính xác tương lai, nhưng việc theo dõi biến động điểm thị trường và kết hợp với các chỉ báo tâm lý khác có thể giúp nhà đầu tư phần nào dự đoán được xu hướng thị trường trong ngắn hạn.
“Phong vũ biểu” của nền kinh tế
Thị trường chứng khoán được xem là “phong vũ biểu” của nền kinh tế, và điểm thị trường chứng khoán cũng đóng vai trò tương tự. Diễn biến của điểm thị trường có thể phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư về triển vọng kinh tế và tình hình sức khỏe của các doanh nghiệp.
- Phản ánh tăng trưởng/suy thoái kinh tế: Khi kinh tế tăng trưởng, doanh nghiệp làm ăn tốt, lợi nhuận tăng lên, nhà đầu tư sẽ lạc quan và đổ tiền vào chứng khoán, khiến điểm thị trường tăng. Ngược lại, khi kinh tế suy thoái, doanh nghiệp gặp khó khăn, nhà đầu tư bi quan và bán tháo cổ phiếu, khiến điểm thị trường giảm.
- Dự báo xu hướng kinh tế: Mặc dù không phải lúc nào cũng chính xác tuyệt đối, nhưng điểm thị trường chứng khoán thường được xem là một chỉ báo sớm về xu hướng kinh tế. Sự tăng trưởng hoặc suy giảm của điểm thị trường có thể báo hiệu những thay đổi sắp tới trong nền kinh tế.
Các loại điểm thị trường chứng khoán “quen mặt”
Trên thị trường chứng khoán, có rất nhiều loại điểm thị trường khác nhau, được tính toán và công bố bởi các tổ chức khác nhau. Tuy nhiên, có một số loại điểm thị trường “quen mặt” và được nhà đầu tư Việt Nam theo dõi thường xuyên nhất, đó là:
VN-Index – “Anh cả” của thị trường Việt Nam
VN-Index (Vietnam Stock Index) là chỉ số chứng khoán quan trọng nhất và phổ biến nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Nó được tính toán dựa trên biến động giá của tất cả các cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE).
- Đại diện cho toàn thị trường HOSE: VN-Index được xem là chỉ số đại diện cho toàn bộ thị trường HOSE, phản ánh diễn biến chung của nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn và vừa trên sàn này.
- Mốc tham chiếu quan trọng: VN-Index được sử dụng rộng rãi làm mốc tham chiếu để đánh giá hiệu suất đầu tư của các quỹ đầu tư, danh mục cá nhân và so sánh với các thị trường khác trong khu vực và trên thế giới.
- Theo dõi hàng ngày: VN-Index được công bố và cập nhật liên tục trong suốt phiên giao dịch, giúp nhà đầu tư nắm bắt nhanh chóng diễn biến thị trường hàng ngày.
VN30-Index – “Tinh hoa” của thị trường
VN30-Index là chỉ số chứng khoán tập trung vào nhóm 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất và thanh khoản cao nhất trên sàn HOSE. VN30-Index được xem là chỉ số đại diện cho nhóm cổ phiếu blue-chip của thị trường Việt Nam.
- Đại diện cho nhóm cổ phiếu blue-chip: VN30-Index phản ánh diễn biến giá của nhóm cổ phiếu hàng đầu thị trường, có chất lượng tốt, hoạt động kinh doanh ổn định và thường là lựa chọn ưu tiên của các nhà đầu tư tổ chức lớn.
- Độ nhạy cao với dòng vốn ngoại: Do tính thanh khoản cao và chất lượng tốt, các cổ phiếu VN30 thường thu hút sự quan tâm của dòng vốn đầu tư nước ngoài. VN30-Index có độ nhạy cao với biến động của dòng vốn ngoại và các yếu tố vĩ mô quốc tế.
- Công cụ phái sinh phổ biến: VN30-Index là chỉ số cơ sở cho các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai VN30-Index, chứng quyền có đảm bảo dựa trên cổ phiếu VN30.
HNX-Index – “Sân chơi” của các doanh nghiệp vừa và nhỏ
HNX-Index (Hanoi Stock Index) là chỉ số chứng khoán được tính toán dựa trên biến động giá của tất cả các cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX). HNX-Index đại diện cho thị trường chứng khoán Hà Nội, nơi tập trung các doanh nghiệp có quy mô vốn vừa và nhỏ hơn so với sàn HOSE.
- Đại diện cho thị trường HNX: HNX-Index phản ánh diễn biến chung của nhóm cổ phiếu trên sàn HNX, bao gồm cả các cổ phiếu thuộc các ngành nghề đa dạng và các doanh nghiệp mới nổi.
- Phản ánh đặc thù của doanh nghiệp vừa và nhỏ: HNX-Index có thể có những biến động khác biệt so với VN-Index do đặc thù của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HNX, thường có quy mô nhỏ hơn, tiềm năng tăng trưởng cao nhưng cũng đi kèm với rủi ro lớn hơn.
Các chỉ số ngành – “Zoom cận cảnh” từng lĩnh vực
Bên cạnh các chỉ số thị trường chung như VN-Index, VN30-Index, HNX-Index, thị trường chứng khoán còn có các chỉ số ngành, phản ánh diễn biến giá của nhóm cổ phiếu thuộc một ngành nghề cụ thể. Ví dụ:
- VN-Index ngành Ngân hàng: Phản ánh diễn biến giá của các cổ phiếu ngân hàng niêm yết trên HOSE.
- VN-Index ngành Bất động sản: Phản ánh diễn biến giá của các cổ phiếu bất động sản niêm yết trên HOSE.
- VN-Index ngành Dầu khí: Phản ánh diễn biến giá của các cổ phiếu dầu khí niêm yết trên HOSE.
Các chỉ số ngành giúp nhà đầu tư có cái nhìn chi tiết hơn về hiệu suất của từng lĩnh vực kinh tế trên thị trường chứng khoán.
Các chỉ số quốc tế – “Bức tranh” toàn cầu
Nếu bạn quan tâm đến thị trường chứng khoán quốc tế, bạn sẽ cần theo dõi các chỉ số chứng khoán quốc tế phổ biến, phản ánh diễn biến của các thị trường lớn trên thế giới. Ví dụ:
- Dow Jones Industrial Average (DJIA): Chỉ số chứng khoán lâu đời và nổi tiếng nhất của Mỹ, bao gồm 30 cổ phiếu blue-chip hàng đầu niêm yết trên sàn NYSE và NASDAQ.
- S&P 500: Chỉ số chứng khoán đại diện cho 500 công ty lớn nhất niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ, được xem là thước đo rộng lớn hơn về hiệu suất thị trường Mỹ so với Dow Jones.
- NASDAQ Composite: Chỉ số chứng khoán bao gồm tất cả các cổ phiếu niêm yết trên sàn NASDAQ, nơi tập trung nhiều công ty công nghệ hàng đầu thế giới.
- Nikkei 225: Chỉ số chứng khoán đại diện cho thị trường chứng khoán Nhật Bản, bao gồm 225 công ty lớn nhất niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo (TSE).
- FTSE 100: Chỉ số chứng khoán đại diện cho thị trường chứng khoán Anh, bao gồm 100 công ty lớn nhất niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán London (LSE).
Theo dõi các chỉ số quốc tế giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan về tình hình thị trường chứng khoán toàn cầu và đánh giá tác động của các yếu tố quốc tế đến thị trường trong nước.
Ứng dụng “thực tế” của điểm thị trường chứng khoán trong đầu tư
Điểm thị trường chứng khoán không chỉ là một con số để theo dõi cho vui, mà nó còn có rất nhiều ứng dụng thực tế trong đầu tư chứng khoán. Chúng ta hãy cùng nhau khám phá những ứng dụng này nhé:
Xác định xu hướng thị trường để “đi theo dòng chảy”
Như đã nói ở trên, điểm thị trường chứng khoán giúp nhà đầu tư xác định xu hướng chung của thị trường, đang trong giai đoạn tăng giá (uptrend) hay giảm giá (downtrend). Việc xác định đúng xu hướng thị trường là vô cùng quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
- Uptrend (thị trường tăng giá): Khi thị trường trong xu hướng tăng giá, cơ hội kiếm lời từ đầu tư cổ phiếu sẽ nhiều hơn. Nhà đầu tư có thể tự tin hơn trong việc mua vào cổ phiếu và kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng.
- Downtrend (thị trường giảm giá): Khi thị trường trong xu hướng giảm giá, rủi ro thua lỗ sẽ cao hơn. Nhà đầu tư nên thận trọng hơn, có thể giảm tỷ trọng cổ phiếu trong danh mục, tập trung vào quản lý rủi ro hoặc thậm chí tạm thời đứng ngoài thị trường.
- Sideway (thị trường đi ngang): Khi thị trường đi ngang, điểm thị trường dao động trong một biên độ hẹp, cơ hội kiếm lời sẽ ít hơn và khó khăn hơn. Nhà đầu tư cần lựa chọn cổ phiếu kỹ lưỡng hơn và áp dụng các chiến lược giao dịch phù hợp với thị trường đi ngang.
Đánh giá hiệu quả đầu tư “so với thị trường chung”
Điểm thị trường chứng khoán là một mốc tham chiếu quan trọng để đánh giá hiệu quả đầu tư của bạn. Bằng cách so sánh hiệu suất danh mục đầu tư của bạn với điểm thị trường, bạn có thể biết được mình đang đầu tư tốt hơn hay kém hơn so với thị trường chung.
- Vượt trội thị trường: Nếu danh mục đầu tư của bạn tăng trưởng nhanh hơn điểm thị trường, điều đó cho thấy bạn đang đầu tư hiệu quả hơn so với thị trường chung.
- Kém hơn thị trường: Nếu danh mục đầu tư của bạn tăng trưởng chậm hơn hoặc thậm chí giảm giá trong khi điểm thị trường tăng, điều đó cho thấy bạn cần xem xét lại chiến lược đầu tư và lựa chọn cổ phiếu của mình.
- Bám sát thị trường: Nếu danh mục đầu tư của bạn tăng trưởng tương đương với điểm thị trường, điều đó cho thấy bạn đang đầu tư ở mức trung bình so với thị trường chung.
“Cảnh báo sớm” rủi ro thị trường
Sự biến động mạnh và bất thường của điểm thị trường có thể là một “cảnh báo sớm” về những rủi ro tiềm ẩn trên thị trường. Nhà đầu tư cần chú ý theo dõi và phân tích kỹ lưỡng những biến động này để có biện pháp phòng ngừa rủi ro kịp thời.
- Giảm điểm mạnh và đột ngột: Khi điểm thị trường giảm mạnh và đột ngột, đặc biệt là kèm theo khối lượng giao dịch lớn, đó có thể là dấu hiệu của một đợt bán tháo trên thị trường, hoặc một sự kiện tiêu cực bất ngờ xảy ra. Nhà đầu tư cần thận trọng và xem xét giảm tỷ trọng cổ phiếu trong danh mục.
- Biến động mạnh và khó lường: Khi điểm thị trường biến động mạnh và khó lường, tăng giảm liên tục trong phiên, điều đó cho thấy thị trường đang trở nên rủi ro và khó dự đoán hơn. Nhà đầu tư nên giao dịch thận trọng, giảm tỷ lệ đòn bẩy (margin) và tập trung vào quản lý rủi ro.
Hạn chế “cần biết” của điểm thị trường chứng khoán
Mặc dù điểm thị trường chứng khoán là một công cụ hữu ích, nhưng nó cũng có những hạn chế nhất định mà nhà đầu tư cần biết để sử dụng một cách hiệu quả và không bị “ảo tưởng sức mạnh”.
Không phản ánh đầy đủ “bức tranh” thị trường
Điểm thị trường chỉ phản ánh diễn biến giá của một nhóm cổ phiếu đại diện, chứ không phải toàn bộ các cổ phiếu trên thị trường. Do đó, nó không thể phản ánh đầy đủ “bức tranh” toàn cảnh của thị trường chứng khoán.
- Bỏ qua nhiều cổ phiếu: Các chỉ số như VN-Index, VN30-Index chỉ bao gồm một số lượng giới hạn các cổ phiếu có vốn hóa lớn. Diễn biến giá của các cổ phiếu nhỏ và vừa, đặc biệt là các cổ phiếu trên sàn UPCOM, có thể không được phản ánh đầy đủ trong điểm thị trường.
- “Che lấp” sự phân hóa: Điểm thị trường có thể tăng điểm, nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả các cổ phiếu đều tăng giá. Thị trường có thể phân hóa, một số nhóm ngành hoặc cổ phiếu tăng mạnh, trong khi các nhóm ngành hoặc cổ phiếu khác lại giảm giá.
Chịu ảnh hưởng bởi cách tính và “thiên vị” cổ phiếu lớn
Cách tính điểm thị trường có thể khác nhau tùy theo từng loại chỉ số, và một số phương pháp tính có thể tạo ra sự “thiên vị” đối với các cổ phiếu có vốn hóa lớn.
- Vốn hóa thị trường: Nhiều chỉ số thị trường (ví dụ: VN-Index, VN30-Index) sử dụng phương pháp vốn hóa thị trường để tính điểm. Theo phương pháp này, các cổ phiếu có vốn hóa lớn sẽ có权重 lớn hơn trong chỉ số, và do đó có ảnh hưởng lớn hơn đến biến động của điểm thị trường. Điều này có nghĩa là điểm thị trường có thể bị chi phối bởi một số ít cổ phiếu vốn hóa lớn, và không phản ánh đầy đủ diễn biến của các cổ phiếu nhỏ và vừa.
- Phương pháp giá: Một số chỉ số (ví dụ: Dow Jones) sử dụng phương pháp giá để tính điểm. Theo phương pháp này, các cổ phiếu có giá cao hơn sẽ có权重 lớn hơn trong chỉ số, bất kể vốn hóa thị trường của chúng là bao nhiêu. Điều này cũng có thể tạo ra sự “thiên vị” và không phản ánh chính xác giá trị thị trường.
Có thể bị “thao túng”
Mặc dù rất khó, nhưng điểm thị trường chứng khoán vẫn có thể bị “thao túng” bởi các tổ chức hoặc cá nhân có đủ tiềm lực tài chính và thông tin.
- Thao túng giá cổ phiếu trụ: Các tổ chức hoặc cá nhân có thể tập trung mua hoặc bán mạnh các cổ phiếu có权重 lớn trong chỉ số để tác động đến điểm thị trường, tạo ra các tín hiệu giả trên thị trường và thu lợi bất chính.
- “Làm đẹp” chỉ số: Vào cuối phiên giao dịch hoặc cuối kỳ báo cáo, một số tổ chức có thể cố tình đẩy giá một số cổ phiếu trụ lên cao để “làm đẹp” điểm thị trường, tạo ra ấn tượng tích cực giả tạo.
Lời khuyên “chân thành” cho người mới bắt đầu sử dụng điểm thị trường
Nếu bạn là người mới bắt đầu tìm hiểu và sử dụng điểm thị trường chứng khoán, hãy ghi nhớ những lời khuyên “chân thành” sau:
Sử dụng điểm thị trường như một “tham khảo”
Điểm thị trường chứng khoán là một công cụ hữu ích, nhưng bạn không nên quá phụ thuộc vào nó. Hãy sử dụng điểm thị trường như một nguồn thông tin tham khảo để đánh giá xu hướng chung của thị trường, nhưng đừng coi nó là “chén thánh” để đưa ra quyết định đầu tư.
Kết hợp với nhiều công cụ phân tích khác
Để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt, bạn cần kết hợp sử dụng điểm thị trường với nhiều công cụ phân tích khác, như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật, phân tích vĩ mô, phân tích ngành… Không nên chỉ dựa vào điểm thị trường mà bỏ qua các yếu tố quan trọng khác.
Hiểu rõ hạn chế của điểm thị trường
Hãy luôn nhớ rằng điểm thị trường có những hạn chế nhất định, không phản ánh đầy đủ “bức tranh” thị trường và có thể bị “thao túng”. Sử dụng điểm thị trường một cách tỉnh táo và đừng quá tin tưởng vào nó một cách mù quáng.
Tập trung vào cổ phiếu và doanh nghiệp cụ thể
Thay vì chỉ chăm chăm nhìn vào điểm thị trường, hãy tập trung vào việc nghiên cứu và phân tích các cổ phiếu và doanh nghiệp cụ thể mà bạn quan tâm. Hiểu rõ về tình hình kinh doanh, tiềm năng tăng trưởng và định giá của doanh nghiệp mới là yếu tố quyết định thành công trong đầu tư chứng khoán.
Kết luận: Điểm thị trường chứng khoán – “Người bạn đồng hành” tin cậy
Điểm thị trường chứng khoán là một công cụ quan trọng và hữu ích cho mọi nhà đầu tư chứng khoán, đặc biệt là người mới bắt đầu. Nó giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan về thị trường, đánh giá xu hướng, đo lường hiệu suất và nhận biết rủi ro. Tuy nhiên, hãy sử dụng điểm thị trường một cách thông minh và cẩn trọng, kết hợp với nhiều công cụ phân tích khác và luôn tập trung vào việc nghiên cứu cổ phiếu và doanh nghiệp cụ thể.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về điểm thị trường chứng khoán là gì và cách sử dụng nó trong đầu tư. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại để lại bình luận bên dưới nhé! Chúc bạn đầu tư thành công và luôn là một nhà đầu tư thông thái!
